Phương pháp dạy học là gì? Phân biệt với thủ pháp dạy học như thế nào?
Đây là một khái niệm được sử dụng nhiều trong hoạt động dạy và học hiện nay. Vậy phương pháp dạy học là gì? Có những phương pháp và kỹ thuật dạy nào được đánh giá mang lại hiệu quả cao, hãy tìm câu trả lời trong bài viết sau.
1. Phương pháp dạy học là gì?
Tính đến thời điểm hiện tại, hoàn toàn chưa có một định nghĩa thống nhất về phương pháp dạy học là gì. Một số quan niệm định nghĩa rằng “Đây chính là cách thức làm việc giữa người dạy và người học, thông qua đó giúp người học có thể nắm vững đầy đủ các kiến thức, kỹ năng và kỹ xảo nhằm hình thành nên năng lực và thế giới quan”.
Tuy nhiên, quan niệm khác lại định nghĩa rằng “Đây thực ra là các hình thức kết hợp về hoạt động của người dạy và người học với mục tiêu hướng vào một việc để cùng đạt được một mục đích nào đó”.
→ Luyện viết chữ đẹp học sinh TPHCM
Trong 2 quan niệm này, quan niệm thứ nhất nhận được sự đồng thuận của rất nhiều người. Tuy nhiên, vì không hiểu về hai từ “cách thức” nên dẫn đến việc có nhiều phương pháp khác nhau. Để hiểu đúng phương pháp dạy học là gì, nhất định phải phân biệt nó với khái niệm thủ pháp dạy, phương pháp luận, môn học phương pháp và hình thức dạy.
- Khái niệm về thủ pháp dạy được hiểu là các thao tác bộ phận trong một phương pháp dạy cụ thể nào đó. Ví dụ: Nếu muốn thực hiện phương pháp phân tích ngôn ngữ thì những thao tác cần thiết sẽ phải sử dụng là phân tích, so sánh hoặc là tổng hợp, đối chiếu…
- Phương pháp luận: Có thể được hiểu ở hai phương diện.
- Thứ nhất: Đây là các học thuyết về phương pháp khoa học nói chung. Dựa theo cách hiểu này thì phương pháp luận chính là triết học của Mác và Lê Nin.
- Thứ hai: Nó chính là việc tổng hợp lại các cách thức, phương pháp để tìm tòi ý nghĩa như là các tư tưởng về hoạt động chỉ đạo, các tiền đề lý luận về phương pháp nghiên cứu thuộc một ngành khoa học.
- Khái niệm môn học phương pháp được hiểu là bộ môn chuyên đảm nhiệm việc nghiên cứu về quá trình dạy và học của một môn học nào đó. Nó gồm các hoạt động nghiên cứu về đối tượng, mục tiêu và nhiệm vụ của môn học, nguyên tắc xây dựng chương trình học, cách thức thiết kế và tổ chức quá trình dạy học của từng đơn vị kiến thức nhỏ trong môn học,…
- Khái niệm hình thức dạy – học được định nghĩa là các cách thức để hiện thức hóa và hành động hóa phương pháp, thủ pháp.
2. So sánh phương pháp và thủ pháp
2.1 Thủ pháp dạy học là gì?
Phương pháp, Thủ pháp dạy học là gì? Đây là 2 câu hỏi mà người ta thường đặt song song với nhau. Nếu phương pháp là cách thức làm việc giữa người dạy và người học, thì thủ pháp lại là các cách thức được sử dụng nhằm giải quyết một vấn đề nào đó trong một phương pháp cụ thể. Hay nói một cách khác, thủ pháp chỉ việc thao tác các bộ phận trong một phương pháp dạy.
2.2 Phân biệt phương pháp và thủ pháp
Ranh giới của phương pháp và thủ pháp rất gần nhau. Tuy nhiên, có thể thấy rõ một điều là khái niệm của phương pháp thì rộng hơn, bao quát hơn, còn thủ pháp lại hẹp hơn. Nếu phương pháp chú ý đến cả một quá trình thì thủ pháp lại chỉ chú ý đến một thời điểm nào đó trong suốt thời gian diễn ra quá trình đấy.
→ Cách làm bài giảng điện tử với PowerPoint và Violet
3. 3 bình diện của phương pháp dạy học
3.1 Quan điểm
Đây chính là các định hướng có tính chiến lược, cương lĩnh và nó chính là mô hình lý thuyết của phương pháp dạy. Một số quan điểm phổ biến hiện nay như dạy học lấy người học làm trung tâm, dạy học nhằm phát huy tính sáng tạo, tự giác của học sinh,…
3.2 Phương pháp dạy cụ thể
Đây chính là hình thức, cách thức hoạt động giữa người dạy và người học nhằm đạt được các mục tiêu xác định. Đồng thời, phải đảm bảo phù hợp với nội dung và các điều kiện dạy học cụ thể.
Phương pháp này cụ thể bao gồm đóng vai, phương pháp thảo luận nhóm, trò chơi, phương pháp nghiên cứu trường hợp điển hình,…
→ Luyện viết chữ đẹp giáo viên TPHCM
3.3 Kỹ thuật dạy học
Đây chính là các biện pháp, cách thức hoạt động của giáo viên với mục đích thực hiện và điều khiển toàn bộ quá trình dạy học hiệu quả.
Các kỹ thuật phổ biến bao gồm chia nhóm, giao nhiệm vụ, các mảnh ghép, khăn trải bàn, kỹ thuật hỏi chuyên gia,…
4. Một số đặc điểm của phương pháp dạy học
- Giúp thực hiện các mục tiêu của việc dạy học.
- Là sự thống nhất của phương pháp dạy và phương pháp học.
- Bao gồm hai mặt, mặt bên trong và mặt bên ngoài.
- Có được sự thống nhất về logic trong nội dung dạy và logic về tâm lý nhận thức.
- Có tính khách quan và cả tính chủ quan.
- Chịu sự chi phối trực tiếp từ nội dung và mục đích của hoạt động dạy học.
- Có được sự thống nhất của các cách thức hành động và phương tiện dạy.
- Hiệu quả được quyết định bởi trình độ chuyên môn và nghiệp vụ của người dạy.
- Ngày càng có sự hoàn thiện và không ngừng phát triển để có thể đáp ứng tốt hơn nhu cầu ngày càng cao của hoạt động dạy và học.
Hy vọng với những thông tin mà We đã chia sẻ, bạn đã có được đáp án phù hợp nhất với câu hỏi “Phương pháp dạy học là gì?”. Đồng thời, hiểu rõ hơn về thủ pháp dạy học, các phương pháp và kỹ thuật dạy, từ đó áp dụng vào trong công tác giảng dạy giúp quá trình dạy và học trở nên hiệu quả hơn.
