Giới thiệu các phương pháp dạy học tích cực môn toán phổ biến hiện nay

Giáo dục toán học tại các cấp học có vai trò rất quan trọng, bởi nó giúp học sinh xây dựng và phát triển năng lực toán học và ứng dụng vào trong thực tiễn. Để mang lại hiệu quả dạy toán, việc thay đổi phương pháp dạy toán theo hướng tích cực được nhiều trường áp dụng hiện nay. Vậy đâu là các phương pháp dạy học tích cực môn toán hiệu quả, được sử dụng phổ biến, hãy cùng We tìm hiểu.

Nội dung bài viết:

Đặc điểm của môn toán
Phương pháp dạy học tích cực môn toán là gì?
Hướng đổi mới phương pháp dạy học môn toán
Các phương pháp dạy học tích cực môn toán
Đổi mới lập kế hoạch dạy môn toán
Cấu trúc kế hoạch dạy – học môn toán

Các phương pháp dạy học tích cực môn toán được đánh giá hiệu quả và sử dụng nhiều cho các cấp học

1. Đặc điểm của môn toán

Để sử dụng hiệu quả các phương pháp dạy học tích cực môn toán, đầu tiên cần phải hiểu rõ về đặc điểm của môn toán.

Nội dung của môn toán có tính trừu tượng, logic và khái quát. Do đó, để giúp các em học tốt môn toán cần phải đảm bảo sự cân đối giữa việc học lý thuyết, và vận dụng lý thuyết giải quyết các vấn đề cụ thể. Bên cạnh đó, cần phải có sự hỗ trợ của thiết bị như máy tính cầm tay, máy tính điện tử để khám phá kiến thức và giải quyết các vấn đề của toán học.

Toán học có nội dung trừu tượng, logic và khái quát

Môn toán ở cấp học tiểu học giúp hình thành và phát triển năng lực toán học của học sinh thông qua khả năng tư duy và lập luận toán học. Các em sẽ tiến hành mô hình hóa toán học, ứng dụng các công cụ, phương tiện để giải quyết vấn đề của toán học.

Đối với toán trung học, các em được cung kiến thức và kỹ năng then chốt, đồng thời mở ra các cơ hội trải nghiệm và áp dụng toán học vào trong thực tế, hay kết nối các ý tưởng toán học với nhiều môn học và các hoạt động khác.

→ Luyện viết chữ đẹp

2. Phương pháp dạy học tích cực môn toán là gì?

Phương pháp dạy học tích cực môn toán là phương pháp dạy học mà ở đó giáo viên sẽ dùng đến một nhóm phương pháp giáo dục để giúp học sinh phát triển kỹ năng học toán theo hướng chủ động, tích cực và sáng tạo.

Thông qua phương pháp này, học sinh sẽ hình thành các năng lực: tư duy và lập luận, mô hình hóa, giải quyết các vấn đề và dụng các phương tiện cùng công cụ của toán học.

3. Hướng đổi mới phương pháp dạy học môn toán

3.1 Về phương pháp dạy học

Thực hiện việc dạy học cần phải phù hợp với khả năng, trình độ nhận thức của học sinh, dạy học theo tinh thần “lấy người học làm trung tâm”, quan tâm đến nhu cầu, khả năng nhận thức của từng đối tượng học sinh. Tổ chức việc dạy học đi theo hướng kiến tạo, có nghĩa học sinh sẽ là người chủ động tìm kiếm, phát hiện, tự đưa ra suy luận để giải quyết vấn đề.

Dạy học môn toán theo hướng kiến tạo, hỗ trợ học sinh tự mình khám phá, suy luận để giải quyết vấn đề

Linh hoạt trong việc sử dụng phương pháp dạy học theo hướng tích cực, có sự kết hợp với kỹ thuật dạy học truyền thống. Bên cạnh hoạt động học tập ở trên lớp, có thể cho học sinh tham gia các hoạt động trải nghiệm, để có cơ hội vận dụng kiến thức toán học vào trong thực tế.

3.2 Về đánh giá kết quả

Khi áp dụng các phương pháp dạy học tích cực môn toán, chúng ta cũng cần phải đổi mới về cách đánh giá kết quả. Cần kết hợp đánh giá của giáo viên bộ môn toán, tự đánh giá của học sinh với đánh giá của giáo viên bộ môn khác. Thực hiện đúng mục tiêu của đánh giá là vì sự tiến bộ của học sinh khi học môn toán.

Khuyến khích giáo viên nên sử dụng đa dạng các phương pháp đánh giá hoặc kết hợp nhiều phương pháp đánh giá. Có thể kết đến như quan sát quá trình học tập, làm bài trắc nghiệm, câu hỏi vấn đáp, thực hiện dự án, bài tập thực hành… Đồng thời nên lựa chọn phương pháp phù hợp với năng lực toán học của từng đối tượng học sinh khác nhau.

3.3 Về phương tiện dạy học

Đảm bảo giáo viên giảng dạy được sử dụng các phương tiện dạy học ở mức tối thiểu. Kết hợp phương tiện dạy học truyền thống với thiết bị dạy học tự làm, và các phương tiện kỹ thuật hiện đại vào quá trình dạy học. Giáo viên cũng nên hướng dẫn học sinh sử dụng công cụ tìm kiếm internet để tìm tòi, khám phá thêm nhiều kiến thức về toán học.

→ Giới thiệu, so sánh phương pháp dạy truyền thống và hiện đại

Đảm bảo điều kiện sử dụng phương tiện dạy môn toán ở mức tối thiểu

Luyện viết chữ đẹp ở TPHCM

4. Các phương pháp dạy học tích cực môn toán

4.1 Phương pháp trực quan

Là một trong các phương pháp dạy học tích cực môn toán được nhiều giáo viên áp dụng hiện nay. Với phương pháp trực quan, việc truyền dạy kiến thức sẽ được thực hiện thông qua hoạt động quan sát của học sinh. Để mang lại hiệu quả cao, đồ vật sử dụng trực quan phải có đẹp và có màu sắc bắt mắt.

4.2 Phương pháp gợi mở – vấn đáp

Giáo viên sử dụng hệ thống câu hỏi gợi mở để học sinh tìm câu trả lời. Khi sử dụng phương pháp dạy toán tích cực này, giáo viên nên lựa chọn câu hỏi thật ngắn gọn, rõ ràng, mức độ vừa phải để học sinh suy nghĩ.

4.3 Phương pháp dạy học đặt và giải quyết vấn đề

Trong các phương pháp dạy học tích cực môn toán, phương pháp đặt và giải quyết vấn đề được đánh giá là mang lại hiệu quả cao. Bởi nó thúc đẩy hoạt động tự giác và tích cực trong việc giải quyết vấn đề của học sinh. Với phương pháp này, giáo viên sẽ đưa ra các tình huống để học sinh chủ động tìm cách giải quyết vấn đề.

Giáo viên đưa ra tình huống, còn học sinh tìm cách giải quyết vấn đề

4.4 Phương pháp dạy học luyện tập thực hành

Với phương pháp luyện tập thực hành, giáo viên sẽ đứng ra tổ chức các nhiệm vụ, bài tập để học sinh tự giải quyết. Bằng việc sử dụng phương pháp này sẽ giúp học sinh ghi nhớ sâu kiến thức được học và vận dụng chúng một cách linh hoạt khi thực hành.

4.5 Phương pháp dạy học giảng giải – minh hoạ

Là phương pháp dạy học sử dụng lời nói để giải thích về kiến thức toán học với sự hỗ trợ của các phương tiện trực quan. Lưu ý với phương pháp này, việc giảng giải sẽ diễn ra tối đa trong thời gian 5 phút.

5. Đổi mới lập kế hoạch dạy môn toán

5.1 Chuẩn bị lập kế hoạch

Kế hoạch dạy học phải tự lập chứ không dùng chung giáo án mẫu giống như trước.
Giáo viên phải có thái độ cầu tiến, sự tâm huyết và đổi mới trong kế hoạch dạy môn toán. Ở mỗi bài dạy nên có một mục về kinh nghiệm thành công, nội dung bài học cần điều chỉnh và nhận xét học sinh để lấy đó làm cơ sở kiểm tra, đánh giá theo thông tư 22.
Kế hoạch dạy môn toán chính là nội dung về cách tổ chức, hướng dẫn học sinh được giáo viên ghi lại trong một tiết học. Nó hoàn toàn không phải là bài soạn về nội dung học mà giáo viên sẽ truyền dạy cho học sinh.

→ Luyện viết chữ đẹp cho người lớn

Kế hoạch là cách tổ chức, hướng dẫn học sinh trong mỗi tiết học

5.2 Yêu cầu của kế hoạch dạy học

Có kiến thức.
Có kỹ năng.
Giáo dục phát triển.
Hình thành và phát triển phẩm chất và năng lực cơ bản.
Yêu cầu của nội dung, mục tiêu, chương trình dạy học phải đáp ứng được 2 nhiệm vụ cơ bản: phổ cập kiến thức cho tất cả học sinh trong lớp và phát triển với đối tượng học sinh học tốt hơn.

5.3 Quá trình tổ chức dạy – học

Quy trình cần phải thể hiện được phương pháp đặc trưng, trọng tâm và phương pháp phối hợp:

Hoạt động của thầy và trò trong lớp học bao gồm hình thức hoạt động như thế nào? Giải quyết vấn đề gì? Yêu cầu nhiệm vụ là gì?,…
Hình thức tổ chức các hoạt động (chia nhóm, độc lập, trò chơi học tập,…) cần phải tập trung vào các phương pháp chủ yếu và đặc trưng.
Thể hiện được sự đồng bộ trong hoạt động của giáo viên và học sinh, sự tương tác giữa các hoạt động, sự hợp tác trong quá trình làm việc, hỗ trợ hoạt động của cá cá nhân, các nhóm và tập thể lớp.

6. Cấu trúc kế hoạch dạy – học môn toán

Áp dụng các phương pháp dạy học tích cực môn toán buộc giáo viên phải tuân theo cấu trúc kế hoạch dạy, chỉ có như thế mới phát huy hiệu quả tốt nhất cho hoạt động dạy và khám phá kiến thức của học sinh.

Để phát huy hiệu quả dạy và học toán, cần phải đảm bảo thực hiện theo cấu trúc dạy – học môn toán

Cấu trúc kế hoạch dạy – học môn toán bao gồm:

6.1 Hoạt động 1: Hoạt động sư phạm hoặc khởi động và kết nối

Giáo viên tổ chức, xây dựng môi trường học tập. Tuy nhiên, điều quan trọng nhất vẫn là chuẩn bị tinh thần cho học sinh để bắt đầu học môn toán.
Tổ chức hoạt động kiểm tra bằng cách lồng ghép kiến thức mới và cũ hoặc hỏi về kiến thức cũ, đánh giá nhiệm vụ học tập của học sinh một cách toàn diện về kiến thức và cả kỹ năng.
Thực hiện việc kiểm tra về sự chuẩn bị của học sinh.
Giáo viên chuẩn bị đầy đủ các đồ dùng phục vụ việc dạy học, giới thiệu về bài học mới.

6.2 Hoạt động 2: Khám phá

Giáo viên hỗ trợ học sinh trong việc khám phá kiến thức của bài học mới.
Ở hoạt động khám phá, vai trò của giáo viên rất quan trọng. Cần phải lên một bản kế hoạch bao gồm tiến trình dạy học, phương pháp giảng dạy chủ yếu, hoạt động giáo viên và học sinh trong lớp, phương tiện, công cụ sử dụng,…

Giáo viên hỗ trợ học sinh khám phá kiến thức mới

6.3 Hoạt động 3: Luyện tập cơ bản

Mục đích của hoạt động này là tạo nên sự kết nối giữa các kiến thức vừa mới khám phá được với luyện tập cơ bản.
Ở hoạt động này, giáo viên giữ vai trò chỉ đạo:Đưa ra nhiệm vụ tổng quát và các yêu cầu để học sinh thực hiện.
Tìm hiểu kỹ về đề bài và đưa ra phương pháp giải.
Trao đổi giữa thành viên trong nhóm về cách làm, đánh giá cách làm của nhau.
Báo cáo lại kết quả làm việc của nhóm.

→ Phương pháp dạy học tích cực môn ngữ văn

6.4 Hoạt động 4: Luyện tập thực hành

Mục đích của hoạt động này là hỗ trợ các em học sinh có thể vận dụng những kiến thức, những kỹ năng đã khám phá ở hoạt động 2 và hoạt động 3 vào những tình huống khác nhau với mức độ cao hơn.
Giáo viên đưa ra các nhiệm vụ, các yêu cầu để học sinh thực hiện.

6.5 Hoạt động 5: Sau tiết học

Mục đích là mang đến các cơ hội để các em học sinh có thể gắn kết nội dung đã được học trên lớp vào trong các hoạt động thực tế của cuộc sống. Từ đó, giúp các em học được cách tự lực, thích ứng hoặc tự mình xây dựng nên các kế hoạch hợp tác với những đối tượng khác.
Để thực hiện được hoạt động này, giáo viên nên đưa ra các bảng chỉ dẫn để giải quyết công việc.

Hoạt động sau tiết học

Toán học là bộ môn quan trọng trong chương trình giảng dạy của các cấp học. Việc áp dụng các phương pháp dạy học tích cực môn toán sẽ có tác động rất lớn trong việc hình thành khả năng tư duy, năng lực toán học của các em học sinh.

Hy vọng rằng với những phương pháp dạy toán tích cực được We chia sẻ trong bài viết trên, việc dạy toán sẽ trở nên hiệu quả hơn, kích thích được khả năng sáng tạo, chủ động của học sinh.